Tìm phương án để cán bộ “sống được bằng lương” (21/12/2011) - (ĐĐK)

Tại hội nghị "Định hướng cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2013 – 2020” do Bộ Nội vụ tổ chức, nhằm lấy ý kiến góp ý của đại diện các tỉnh, thành trên cả nước diễn ra ngày 20-12-2011 tại TP. Hồ Chí Minh. Bàn giải pháp dài hạn (đến năm 2020) cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, Bộ Nội vụ - Cơ quan chịu trách nhiệm chính xây dựng nội dung cải cách lưu ý các địa phương cần bàn thảo nghiêm túc. Đặc biệt là đánh giá đúng thực trạng mức sống tối thiểu của người dân tại địa phương vì khi Nghị quyết cuối cùng được đưa ra, sẽ tác động trực tiếp tới đời sống của đại bộ phận nhân dân.

Ngoài vấn đề đời sống, tiền lương còn liên quan chặt chẽ  tới phòng, chống tham nhũng, hoạt động của doanh nghiệp,  cũng như nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội liên quan Ảnh: Hoàng Long   Ba phương án điều chỉnh lương tối thiểu Ông Đoàn Cường – Vụ trưởng Vụ Tiền lương (Bộ Nội vụ) cho biết, cho đến nay, Bộ Nội vụ đã thống nhất đưa ra 3 phương án nhằm cải cách mức lương tối thiểu đối với cán bộ, công chức, viên chức để xin ý kiến góp ý của từng tỉnh thành. Cụ thể, phương án 1, dựa trên cơ sở tính toán mức tăng lương tối thiểu bằng mức lương tối thiểu vùng I của khu vực doanh nghiệp (2 triệu đồng/tháng); phương án 2, quy định lương tối thiểu bằng mức bình quân của mức lương tối thiểu của cả 4 vùng (khoảng 1.680.000 đồng/tháng) của khu vực doanh nghiệp, đồng thời áp dụng hệ số tăng thêm; phương án cuối cùng là xác định nhu cầu của người lao động bằng mức chi tiêu bình quân đầu người của cả nước (khoảng 3.150.000 đồng/tháng, cộng thêm nhu cầu nuôi dưỡng cha mẹ, con cái. Theo ông Đoàn Cường, các phương án được đưa ra đã xem xét tới các yếu tố giá sinh hoạt, đảm bảo mức sống cho cán bộ, viên chức, công chức và người lao động đủ bù đắp sức lao động giản đơn và một phần tích lũy tái sản xuất sức lao động. Cũng theo ông Cường, hiện mức lương tối thiểu vùng áp dụng đối với khu vực doanh nghiệp, gồm 4 mức: 2.000.000 đồng – 1.780.000 đồng – 1.550.000 đồng – 1.400.000 đồng/tháng, ứng với 4 vùng khác nhau (thực hiện từ ngày 1-10-2011 đến 31-12-2012). Trước đó, Chính phủ quy định mức lương tối thiểu chung được áp dụng bằng 59,3% mức lương tối thiểu vùng thấp nhất và bằng 41,5% mức lương tối thiểu vùng cao nhất của doanh nghiệp. Cụ thể, mức ấn định là 830.000 đồng/tháng được áp dụng từ 1-5 năm nay. Tuy nhiên, trước tình hình lạm phát tăng cao và đời sống đại bộ phận cán bộ, công chức, viên chức ngày càng khó khăn hơn, ngày 10-11 Quốc hội tiếp tục ra Nghị quyết yêu cầu Chính phủ điều chỉnh lương tối thiểu từ 1-5-2012 lên 26,5% (từ 830.000 đồng lên 1.050.000 đồng/tháng), đồng thời nâng phụ cấp công vụ từ 10% lên 25%. Theo mức mới, lương tối thiểu đã bằng 52,5% mức lương tối thiểu cao nhất của doanh nghiệp.     Nhiều ý kiến khác nhau giữa 3 phương án điều chỉnh lương tối thiểu do Bộ Nội vụ nêu ra Lương tối thiểu chỉ bằng 78% mức sống tối thiểu? Trong số 3 phương án được Bộ Nội vụ đề nghị, nhiều tỉnh, thành cho rằng cả 3 phương án đều "vướng” những nhược điểm khó có thể khắc phục. Một số ý kiến cho rằng phương án 3 đối với lương tối thiểu nếu áp dụng sẽ dẫn tới một số bất cập vì cơ quan chịu trách nhiệm thống kê mức chi tiêu bình quân đầu người của cả nước hiện nay là Tổng Cục Thống kê. Tuy nhiên, cơ quan này thực hiện thống kê 2 năm/1 lần và thường công bố sau, nên khó cho cơ quan chức năng trong việc đề xuất điều chỉnh tiền lương phù hợp với tình hình thực tiễn. Riêng TP. Hồ Chí Minh và Tiền Giang có quan điểm ủng hộ phương án quy định mức lương tối thiểu đối với cán bộ, công chức, viên chức theo phương án 2. Các địa phương này cho rằng, nếu áp dụng lương tối thiểu bằng mức bình quân của mức lương tối thiểu của cả 4 vùng sẽ dễ triển khai trong thực tế hơn, đồng thời cũng đảm bảo tính cạnh tranh của tiền lương công chức nhằm thu hút người có tài vào làm việc trong các cơ quan Nhà nước. Riêng TP. Hồ Chí Minh đề nghị bổ sung cách tiếp cận đối với phương án 2 thêm một số giải pháp. Cụ thể, lương công chức làm ở khu vực hành chính ở các cấp độ khác nhau, nên được thiết kế tương ứng với lương người làm trong khu vực doanh nghiệp (lấy trung bình cộng của 100 doanh nghiệp tiêu biểu trên cả nước, 25% mỗi vùng). Đại diện một số địa phương cũng chưa thống nhất với cách nhận định của Bộ Nội vụ với từng phương án cụ thể. Ông Phạm Văn Ru – Phó Trưởng Ban tổ chức tỉnh ủy Đồng Nai cho rằng, phương án 1 xét tăng lương tối thiểu bằng mức lương tối thiểu vùng I của khu vực doanh nghiệp (2 triệu đồng/tháng) là thỏa đáng nhất. Theo ông Ru, Bộ Nội vụ cho rằng nhược điểm của phương án này là tạo ra mức chênh quá cao giữa cán bộ công chức, viên chức vùng nông thôn với lao động trên cùng địa bàn cũng chưa chuẩn xác. Vì thực tế nếu tạo ra mức lương cao cho cán bộ, công chức làm việc ở các vùng nông thôn sẽ tạo điều kiện cho các khu vực này thu hút nhân tài về làm việc; đặc biệt sẽ khích lệ nhân lực có chuyên môn, kỹ thuật về các vùng sâu, vùng xa công tác. Cùng góp ý về vấn đề trên, ông Đoàn Thanh Liêm - Giám đốc Sở Nội vụ Tiền Giang chia sẻ, lương tối thiểu nếu quá thấp sẽ gây khó khăn lớn cho công tác thu hút nhân tài về làm việc tại các địa phương. Đặc biệt, tinh thần, trách nhiệm của cán bộ, công chức đối với công việc cũng phản ánh trực tiếp qua mức lương mà họ được chi trả. "Do đó, về cơ bản là lương tối thiểu phải đảm bảo cho cán bộ, công chức và viên chức có thể "sống được”, sau đó mới xét tới các yếu tố khác”, ông Liêm lưu ý. Theo quan điểm của Bộ LĐ-TB&XH, mức lương tối thiểu hiện hành (áp dụng từ 1-10-2011) đến năm tới mới chỉ đáp ứng được 78% mức sống tối thiểu của người dân. Khảo sát mới đây đã cho những con số đáng lưu tâm khi mức sống tối thiểu của các vùng đều đã tăng lên rõ rệt, trong khi lương tối thiểu tăng "ì ạch”. Cụ thể, mức chi tiêu của các hộ gia đình nông thôn đã lên tới 1.121.236 đồng/tháng/nhân khẩu và vùng thành thị hiện đã chạm mức 2.156.922 đồng/tháng/nhân khẩu (tính cả chỉ số giá tiêu dùng CPI). Ngoài ra, dự báo nhu cầu lương thực, thực phẩm (2.300 Kcal) và các nhu cầu về chăm sóc sức khỏe, nhà ở, văn hóa... của người lao động và gia đình cũng ngày càng tăng cao, gây áp lực lên hầu hết các chính sách về tiền lương. Một bộ phận cán bộ, công chức không sống bằng lương? Tham gia đóng góp ý kiến về phương án điều chỉnh lương tối thiểu, ông Diệp Văn Sơn - Chuyên gia Dự án Hỗ trợ cải cách hành chính TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc cải cách tiền lương nếu không khéo sẽ tạo ra những "đặc lợi” cho những cán bộ, công chức có thu nhập ngoài lương dựa vào các quy định thành văn hay bất thành văn như thời gian qua. Đại biểu của TP. Hồ Chí Minh thẳng thắn cho biết, hiện nay ngoài lương, công chức còn có những khoản thu nhập khác. Thực tế, những khoản thu nhập này nhiều khi lại lớn hơn rất nhiều so với tiền lương chính thức. Thậm chí một số công chức Nhà nước (kể cả ở Trung ương và địa phương) ngoài lương và phụ cấp theo quy định, vẫn còn được hưởng một số khoản thu nhập khá lớn song không tính vào phụ cấp, không tính vào lương (nhà ở, đi lại)... Một số đại biểu cũng cho rằng, chính sách tiền lương nên dựa trên hiệu quả thực tế của từng công việc đặc thù, không nên có một mức chung cho tất cả vì nhiều khi lại gây bất cập, chồng chéo giữa các ngành nghề, công việc khác nhau. Các ý kiến phản ánh, điều đáng quan tâm hiện nay là trong xã hội đang nổi lên "tầng lớp” người giàu có: có ô tô "xịn”, biệt thự sang trọng... mà với mức lương của họ thì không thể nào có được (!?). Tức là những "tầng lớp” này có những khoản thu ngoài lương, những "đặc lợi” khá lớn. "Các khoản thu nhập ngoài lương này tùy thuộc vào từng cơ quan, vào mối quan hệ mà cơ quan ấy có được, đã gây ra tình trạng bất công giữa các loại công chức, giữa các cơ quan Nhà nước”, ông Diệp Văn Sơn thẳng thắn cho biết. Một số ý kiến của đại biểu Trương Trúc Phương – Phó GĐ Sở Tài Chính tỉnh Tây Ninh; ông Ngô Công Hầu – Phó Giám đốc Sở Nội vụ Bạc Liêu; bà Trần Thị Diệu Tuyết – Phó Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Bình Phước... cũng góp ý Bộ Nội vụ cần thận trọng trong xem xét phương án tính lương tối thiểu, kể cả cơ chế quản lý tiền lương và thu nhập của cán bộ, công chức vì ngoài vấn đề đời sống, tiền lương còn liên quan chặt chẽ tới phòng, chống tham nhũng, hoạt động của doanh nghiệp, cũng như nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội liên quan. THÀNH LUÂN